เพลงละคร
หมายถึงเพลงที่บรรเลงประกอบการแสดงโขน ละคร และมหรสพต่างๆ ความจริงการแสดงโขนละครนี้ ก็จะต้องมีเพลงหน้าพาทย์ด้วย แต่เพลงหน้าพาทย์ได้แยกไปอธิบายอยู่ส่วนหนึ่งแล้ว เพลงละครในที่นี้จึงหมายเฉพาะเพลงที่มีรัองและดนตรีรับเท่านั้น เพลงละครได้แก่เพลงอัตรา ๒ ชั้น เช่น เพลงเวสสุกรรม เพลงพญาโศก หรือชั้นเดียว เช่น เพลงนาคราช เพลงตะลุ่ม-โปง เป็นต้น กับเพลงจำพวกพิเศษที่ใช้เฉพาะละครแท้ๆ เช่น เพลงช้าปี่ เพลงโอ้ปี่ เพลงโอ้ชาตรี เพลงโอ้โลม เพลงชมตลาด เป็นต้น
เพลงที่ใช้ร้องประกอบละคร หรือมหรสพอื่นๆ จะต้องใช้ให้ถูกอารมณ์ของตัวละคร เช่น
เพลงพญาโศก เพลงสร้อยเพลง ใช้ในอารมณ์โศกอยู่กับที่
เพลงทยอย เพลงโอ้ร่าย ใช้ในอารมณ์โศกเมื่อเดินหรือเคลื่อนที่ไป
เพลงลิงโลด ใช้ในอารมณ์โกรธ
เพลงชมโฉม ใช้ในเวลาชมรูปร่างคนที่เราพอใจ
เพลงโอ้โลม เพลงโอ้ชาตรี ใช้เวลาเกี้ยวพาราสี
เพลงโอ้ป ใช้เวลาครวญคร่ำรำพันด้วยความโศก
เพลงเย้ย ใช้เวลาเยาะเย้ย